Συνέντευξη στο περιοδικό ΕΡΕΙΣΜΑ – Περιοδική Έκδοση Λόγου και Τέχνης (τ.13)
ΕΡ. Για να αρχίσουμε αυτή την έκθεση των απόψεών σας, θα θέλατε να μας πείτε τι είναι, ή τι σημαίνει, για σας η Ποίηση;
ΑΠ. Η Ποίηση είναι πάντα μια απρόβλεπτη κίνηση προς το εσωτερικό του Όντος. Μια βαθιά μυητική δοκιμασία, για να εισέλθεις σε αυτό που είσαι. Μια μυστηριακή προσπάθεια, σε μια γλώσσα που μπορεί να υπερβεί τον εαυτό της, και να μας επιτρέψει να συντονιστούμε με ένα ολόκληρο σύμπαν που πάλλεται μέσα μας.
Η ποίηση μπορεί να βρεθεί παντού, σε όλα τα πράγματα και σε όλες τις καταστάσεις. Μερικές φορές, μπορεί να την βρει κανείς ακόμη και στα ποιήματα.
ΕΡ. Πως προσεγγίζετε αυτό το χώρο και ποια είναι η ιδιαίτερη, προσωπική σας σχέση με την Ποίηση;
ΑΠ. Η σχέση μου με την Ποίηση είναι η καθημερινή μαθητεία μου στη Σχολή των Λουλουδιών. Η αναζήτηση του αρώματος και της ομορφιάς τους και οι δοκιμασίες μου να εκπαιδευτώ από την Αρετή και την Τόλμη τους.
Ποτέ δεν έγινε κανένας πόλεμος, μήτε εμφύλιος, μήτε παγκόσμιος, ανάμεσα στις αναρίθμητες φυλές των λουλουδιών. Γιατί αυτά δεν χρονοτριβούν, δεν φθείρονται και δεν κατασπαταλιούνται με τα υλικά πράγματα που υπάρχουν γύρω τους, αλλά βρίσκονται σε μια διαρκή ανάταση εκ της γήινης λάσπης και έχουν πάντα το βλέμμα τους στραμμένο ψηλά στον ‘Πατέρα’ τους τον Ήλιο.
Η σχέση μου με την ποίηση είναι η σχέση που προσπαθώ να έχω με τον εαυτό μου. Η ανακάλυψη του προσωπικού μου νοήματος. Και τα κείμενά μου, ελλειπτικά ημερολόγια μιας εξερεύνησης, λειτουργούν μόνο σε κείνα τα σημεία που αποπειράται μια ‘παράνομη’ σχέση με την αλήθεια.
Εάν υπάρχει κάτι που να αξίζει σε αυτά τα ανήσυχα αφηγήματα, είναι εκεί που έχω καταφέρει να μην αναμειχθώ εγώ ο ίδιος, αλλά να ανθίσουν ελεύθερα.
ΕΡ. Πως βλέπετε τον σύγχρονο άνθρωπο και πως μπορεί να υπάρξει μια τέτοια ‘μαθητεία’ στον σημερινό κόσμο;
ΑΠ. Αναρωτιέμαι, αν ο κόσμος μπορεί να υπάρξει χωρίς μια τέτοια μαθητεία. Στους Δελφούς, πριν πολλούς αιώνες, ο Ιερέας, αντί άλλου χαιρετισμού, προσαγόρευε τον προσερχόμενο με το ‘γνώθι σαυτόν’. Αυτή η συμπαντική ρήση, πλανιέται σήμερα σαν ηχώ πάνω στα επιβλητικά βράχια της Λήθης.
Αντίθετα, ο σύγχρονος , εν δυνάμει, άνθρωπος, με τις τεράστιες ποσότητες πληροφοριών και διανοητικής γνώσης, προσπαθεί να γνωρίσει όλα τα εξωτερικά πράγματα και έχει ξεχάσει εντελώς τον εαυτό του. Ακρωτηριάζεται για να χωράει στα πλαίσια της εμπορευματικής του πολεοδομίας. Αιμορραγεί συνεχώς, χάνοντας τις φυσικές του ενέργειες μέσα στο άγχος και τον ανταγωνισμό.
Αγοράζει υλικά αγαθά για να βρει τον εαυτό του και τα καταναλώνει για να υπάρχει. Αγωνίζεται σκληρά για να κερδίσει αυτό που είναι εφήμερο και ψεύτικο, και εγκαταλείπει την προσπάθειά του να γνωρίσει το πραγματικό και το αληθινά ωραίο.
Βλέπει με πόνο πως όλα κάποια στιγμή τελειώνουν και στέκει μόνος, κενός και απορημένος. Τα διανοητικά ψίχουλα που με τόσους κόπους και θυσίες κατάφερε να αποκτήσει, είναι ανήμπορα να απαντήσουν στα αγωνιώδη υπαρξιακά του ερωτήματα, ή να δώσουν κάποια εξήγηση για τα ασύλληπτα μυστήρια του κόσμου που τον περιβάλλει και που μέσα του ζει. Στέκει πάνω από το σώμα του, αμήχανος, σαν σε αρχαιολογικό χώρο, προσπαθώντας να αναπαραστήσει μέσα από τα ερείπια, τον Αρχικό του Εαυτό.
ΕΡ. Τι μπορεί, κατά την γνώμη σας, και με ποιο τρόπο, να επαναφέρει τη Δελφική αυτή ρήση στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων;
ΑΠ. Εμείς οι άνθρωποι, έχουμε την ιδέα της ενότητας για τον εαυτό μας. Πιστεύουμε πως είμαστε ένας άνθρωπος, ο ίδιος άνθρωπος, αυτός που σκέπτεται και δρα.
Όμως, αν αφουγκραστούμε τις ατέλειωτες εσωτερικές μας συζητήσεις, αν προσέξουμε τις αντιθέσεις μας, αν αντιληφθούμε τις αντιφάσεις μας, αν μελετήσουμε αυτή τη σύγκρουση μέσα μας, που τελειώνει με ένα μέρος του εαυτού μας να αποδέχεται ένα πρόσωπο ή μια ιδέα, και το άλλο να την απορρίπτει· αν ακούσουμε κάθε φωνή μέσα μας, να υποστηρίζει την άποψή της και να εξηγεί τους λόγους της, τότε η ιδέα της ψυχολογικής μας ενότητας διαλύεται.
Έχουμε μέσα μας πολλά πρόσωπα και κανένα από αυτά δεν φαίνεται να είμαστε εμείς. Ποιοι πραγματικά είμαστε; Κάθε φορά υπάρχει κάτι παραπάνω. Αν ο καθένας αρχίσει σοβαρά να ερευνά αυτή την πολλαπλότητα, τότε ίσως αρχίζει να γνωρίζει ο ίδιος τον εαυτό του.
Να βλέπει εκείνα τα κομμάτια και τις περιοχές του εαυτού του, που του ήταν έως τώρα εντελώς άγνωστες.
Είναι η στιγμή που αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι το σώμα του, είναι ένα άγνωστο συμπαντικό όχημα, με άπειρες δυνατότητες και όχι μια δημόσια καρότσα του πολιτισμού της αγοράς και της ισοπέδωσης, που κάνει δρομολόγια μεταφέροντας όλα τα άχρηστα στις υπό ανάπτυξη χωματερές.
Το να υλοποιήσει κανείς αυτή την εσωτερική παρόρμηση, σημαίνει να ασκείται διαρκώς στην παρατήρηση του εαυτού του. Να δοκιμάζεται καθημερινά, στο να παραμένει ο αληθινός εαυτός του. Να επαληθεύει κάθε στιγμή την Αρετή, μέσα στα γεγονότα της καθημερινής του ζωής.
ΕΡ. Η περιγραφή σας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αυτόν τον πολιτισμό της Αγοράς. Νιώθετε απογοητευμένος ή βλέπετε κάπου, σε όλη αυτή την παρακμή, μια αισιόδοξη προοπτική;
ΑΠ. Υπάρχει παντού στη φύση μια αισιόδοξη προοπτική και αυτή είναι ο Έρωτας. Ο Έρωτας που προσωποποιείται με τον άνθρωπο και λαμβάνει την μορφή και το περιεχόμενό του.
Ο Έρωτας που παραμένει η πιο επαναστατική δύναμη που εμπιστεύτηκε ποτέ η φύση στον άνθρωπο. Αυτή η άγνωστη πηγή ενέργειας και φωτός, που μπορεί να δημιουργήσει το φαινόμενο της Ζωής.
Αυτή η Θεϊκή Περιουσία, που μας δόθηκε όχι για να την κατασπαταλούμε ικανοποιώντας τα τυφλά μας πάθη και τα κρυφά μας ελαττώματα, αλλά για να μας οδηγεί από την βαρβαρότητα και την βιαιότητα του ζώου, στην αγνότητα και την ελευθερία του Ανθρώπου.
Ο Έρωτας είναι ένας άγρυπνος φρουρός, της πιο γλυκιάς Πατρίδας του κόσμου, και αυτή η Πατρίδα έχει ένα όνομα, Άνθρωπος.
ΕΡ. Υπάρχει πράγματι αυτή η ερωτική άποψη του κόσμου, αλλά γιατί οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο ψυχροί, αφιλόξενοι και παγωμένοι;
ΑΠ. Οι άνθρωποι έχουν εφεύρει πάμπολλα συστήματα θέρμανσης, καλοριφέρ, σόμπες, ηλεκτρικά σώματα. Σχεδόν παντού υπάρχει κάποιο είδος θέρμανσης, ακόμη και λέξεις που προσπαθούν να σε ζεστάνουν. Και όμως, οι άνθρωποι ξεπαγιάζουν, κάτω από τις υπόγειες υπαρξιακές τους διαβάσεις.
Και κανείς δεν αναρωτιέται, τι γίνεται με την αληθινή φωτιά; Αυτή που για να μην μπορούν να την σβήσουν οι ανεμοθύελλες, οι καταιγίδες, και οι κατακλυσμοί, ο Δημιουργός την φύλαξε μέσα στο σώμα της Γυναίκας.
Και έγινε η γυναίκα, η εστία της Δημιουργίας. Να προστατεύει, να φροντίζει, να ζεσταίνει και να λιώνει τα βαριά μέταλλα της απουσίας. Και όταν ένα ζευγάρι ανάψει αυτή τη φωτιά, αποκτά πρόσβαση στη δυνατότητα να αφυπνίζεται και να απελευθερώνεται.
Αυτή η άσβεστη φλόγα μπορεί να είναι ο εαυτός της ανά πάσα στιγμή. Μπορεί να μας κρατά ζωντανούς και να μας θυμίζει την Θεϊκή μας καταγωγή. Είναι αυτή η φωτιά που μπορεί να μας γεννήσει και αυτή που μπορεί, επίσης, να μας αναστήσει.
ΕΡ. Οι άνθρωποι τώρα περνούν τον περισσότερο χρόνο τους απέναντι σε μια οθόνη και εκεί μαθαίνουν να αναζητούν την ευτυχία τους μέσα σε κάποια ‘επιπλοποιία’. Τι μπορεί, κατά την γνώμη σας, να σταματήσει αυτόν το φρικτό κύκλο της κατανάλωσης;
ΑΠ. Όταν η Κίρκη ανακάτευε τα μαγικά της βότανα, για τους συντρόφους του Οδυσσέα, στην προσευχή της ζήτησε να ξεχάσουν το σκοπό του ταξιδιού τους, την Πατρική Γη.
Και αυτό έγινε· ταλαιπωρημένοι και βασανισμένοι όπως ήταν, άρχισαν να τρώνε και να πίνουν, και μέσα σε αυτή την κατανάλωση της απόλαυσης, ή την απόλαυση της κατανάλωσης, ξέχασαν τον σκοπό τους και μετατράπηκαν σε χοίρους. Σας θυμίζει τίποτε αυτό;
Όταν κάποιος ξεχνά το σκοπό για τον οποίο ήλθε σ’ αυτό τον πλανήτη και σπαταλά την ζωή του στην απόκτηση άμετρων υλικών αγαθών και στο κυνήγι τυφλών ηδονών, μετατρέπεται σε ‘χοίρο’ στο νησί της σύγχρονης Κίρκης (Αγοράς). Αυτό ήταν το μαγικό βότανο, για να ξεχάσουν την Πατρική Γη (τον Εαυτό τους).
Δεν πρέπει να χάνουμε το σκοπό μας από τα μάτια της καρδιάς μας, και σε όσες περιπέτειες κι αν βρεθούμε, και σε όσα βασίλεια κι αν μας προσφέρουν, εμείς, είναι να μάθουμε κάτι από όλα αυτά. Πρέπει να έχουμε πάντα το νου μας στην Ιθάκη, στη γη του Πατέρα μας, όπως τα λουλούδια. Γιατί αυτός είναι ο σκοπός, που μπορεί να μας επιτρέπει να είμαστε ακόμη Άνθρωποι.
ΕΡ. Πως βλέπετε τη σύγχρονη Ελλάδα, σε σχέση με τις αξίες και το πνευματικό φως που δημιούργησε ο αρχαίος πολιτισμός;
ΑΠ. Το αρχαίο Ελληνικό πνεύμα είχε βάλει στο κέντρο του πολιτισμού του, τον Άνθρωπο. Ήταν από την φύση του, ένας οικουμενικός πολιτισμός, και γι’ αυτό γίνονταν όλες αυτές οι αποστολές των Ελλήνων στα πέρατα της Γης. (…βροτοίς άνα θέσφατα φαίνων. Ορφικά 75-103).
Αυτή η προοπτική όμως, τελείωσε στη μάχη της Κορίνθου το 146π.Χ. Οι πολιτισμοί που ακολούθησαν έθεσαν άλλες προτεραιότητες στο κέντρο τους. Η σημερινή Ελλάδα οφείλει να ψάξει τον εαυτό της. Πρέπει να αφυπνιστεί, να διδαχτεί από αυτή τη κληρονομιά του φωτός, από την θεϊκή της γλώσσα και από τη σοφία της μυθολογίας της.
Οφείλει να ερευνήσει και να μάθει από τις δοκιμασίες της. Να αντιπαραθέσει στο αδιέξοδο του εμπορικού κέρδους, την ανθρώπινη προοπτική. Να μάθει να απορρίπτει, όλα όσα δεν είναι δικά της, για να ξεφύγει από την εξαθλίωση και την ανθρώπινη ισοπέδωση.
Αυτό που θα μπορούσα ίσως να πω εδώ, είναι αυτό που λέω συχνά στον εαυτό μου. ‘Μην τρως και μη κοιμάσαι, να μη σκεπάζεσαι τη νύχτα, να κρυώνεις και να θυμάσαι’.
ΕΡ. Οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν παγιδευτεί μέσα στις αναγκαιότητες που οι ίδιοι δημιούργησαν. Και σαν αποτέλεσμα, βλέπουμε να καταστρέφουν πολύ περισσότερα από όσα φτιάχνουν. Πως πιστεύετε ότι θα μπορούσε να αντισταθεί κανείς σε αυτήν την ανεξέλεγκτη πορεία μηχανοποίησης των πάντων και αυτού ακόμη του εαυτού μας;
ΑΠ. Οι άνθρωποι θερίζουν αυτά που έχουν σπείρει. Δεν μπορεί κανείς πραγματικά να περιμένει τίποτα καλύτερο, από έναν ‘πολιτισμό’, που το κίνητρο της επιστημονικής του έρευνας, ο στόχος του πολιτικού του προγράμματος, το όραμα της κοινωνικής του εκπαίδευσης και οργάνωσης, η υπέρτατη αξία της προσωπικής του προόδου και επιτυχίας, να είναι, χωρίς ίχνος ντροπής, πρώτα και πάνω απ’ όλα, εκβιαστικά, το οικονομικό και μόνον όφελος!
Είναι αναγκαίο και επείγον, να αρχίσει ο άνθρωπος να γνωρίζει τον εαυτό του. Αυτός που ερευνά, που πειραματίζεται, και που επαληθεύει, κάθε του βήμα, για τον ίδιο προσωπικά, δεν έχει τίποτα να φοβηθεί και κανένας δεν μπορεί να τον παρασύρει.
Ο σημερινός άνθρωπος κάνει καταλήψεις σε εργοστάσια, σε πανεπιστήμια, σε πλατείες, δρόμους και σχολεία. Έχει έρθει η στιγμή να προχωρήσει σε μια πιο επαναστατική πράξη: να κάνει κατάληψη στον εαυτό του.
Και να μην επιτρέψει ποτέ την είσοδο στους πονηρούς καταπατητές, στους παρείσακτους και τους υπνοβάτες, στους παθητικούς τηλεθεατές, στους κάθε είδους υπνωτιστές και πωλητές και, ακόμη, σε όλες εκείνες τις λεγεώνες των αρπακτικών όρνεων του Θώρακος.
Το να αντιστέκεσαι σημαίνει να μην χάνεις την δυνατότητά σου να ερωτεύεσαι κάθε στιγμή.
Να μη ‘κοιμάσαι’ αγναντεύοντας τις βουνοκορφές της Ιθάκης, αλλά να λύνεις εσύ ο ίδιος, τους ασκούς του Αιόλου. Και μέσα στη θύελλα που ξεσπά στο εσωτερικό σου, να ξαναβρίσκεις τον αληθινό σου εαυτό. Γιατί έχεις μεγάλο ταξίδι να κάνεις και σου λείπουν ακόμη πολλά πράγματα να μάθεις. Και εμείς ακόμη, δεν έχουμε μάθει ούτε ν’ αγαπάμε.
Και αγάπη είναι η απελευθέρωση του αληθινού από το ψεύτικο. Του αιώνιου από το εφήμερο, του Ανθρώπου από το ‘διανοητικό’ ζώο. Και ακόμη αγάπη είναι η κατανόηση της ελευθερίας του άλλου.
ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 1998
ΕΡΕΙΣΜΑ
ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗΣ
Ιδιοκτήτης-Εκδότης-Διευθυντής
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΧΑΙΡΙΔΗΣ
8ης Δεκεμβρίου 64, ΧΑΝΙΑ
